Қазақстан Республикасының Еңбек Кодексі

Қазақстан Республикасының Кодексі 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414-V ҚРЗ

МАЗМҰНЫ

ЖАЛПЫ БӨЛІК

1-БӨЛІМ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-тарау. НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Кодексте пайдаланылатын негізгі ұғымдар
2-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасы
3-бап. Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының мақсаты мен міндеттері
4-бап. Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының қағидаттары
5-бап. Еңбек бостандығы
6-бап. Еңбек саласындағы кемсітушілікке тыйым салу
7-бап. Мәжбүрлі еңбекке тыйым салу
8-бап. Осы Кодекстің қолданылу аясы
9-бап. Еңбек саласындағы ең төмен әлеуметтік стандарттар
10-бап. Еңбек шарттары, әлеуметтік әріптестік тараптарының келісімдері, ұжымдық шарттар, жұмыс берушінің еңбек саласындағы актілері
11-бап. Жұмыс берушінің актілері
12-бап. Жұмыс берушінің актілерін шығару кезінде жұмыскерлер өкілдерінің пікірін ескеру тәртібі
13-бап. Осы Кодексте белгіленген мерзімдерді есептеу
14-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

2-тарау. ЕҢБЕК ҚАТЫНАСТАРЫ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

15-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің еңбек қатынастарын реттеу саласындағы құзыреті
16-бап. Еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның еңбек қатынастарын реттеу саласындағы құзыреті
17-бап. Еңбек инспекциясы жөніндегі жергілікті органның құзыреті
18-бап. Жергілікті атқарушы органдардың еңбек қатынастарын реттеу саласындағы құзыреті

3-тарау. ЕҢБЕК ҚАТЫНАСТАРЫ СУБЪЕКТІЛЕРІ. ЕҢБЕК ҚАТЫНАСТАРЫНЫҢ ТУЫНДАУ НЕГІЗДЕРІ

19-бап. Еңбек қатынастары субъектілері
20-бап. Жұмыскерлердің өкілдері және олардың өкілеттіктері
21-бап. Еңбек қатынастарының туындау негіздері
22-бап. Жұмыскердің негізгі құқықтары мен міндеттері
23-бап. Жұмыс берушінің негізгі құқықтары мен міндеттері

ЕРЕКШЕ БӨЛІК

2-БӨЛІМ. ЕҢБЕК ҚАТЫНАСТАРЫ

4-тарау. ЕҢБЕК ШАРТЫ

24-бап. Еңбек шартының нысанасы
25-бап. Еңбек шартын жасасу кезіндегі құқықтар мен мүмкіндіктер теңдігінің кепілдіктері
26-бап. Еңбек шартын жасасуға және жұмысқа орналасуға салынатын тыйымдар және қойылатын шектеулер
27-бап. Еңбек шартының шарттардың өзге түрлерінен ерекшелігі
28-бап. Еңбек шартының мазмұны
29-бап. Бейбәсекелестік туралы шарт
30-бап. Еңбек шартының мерзімі
31-бап. Еңбек шартын жасасуға жол берілетін жас мөлшері
32-бап. Еңбек шартын жасасу үшін қажетті құжаттар
33-бап. Еңбек шартын жасасу, өзгерту және толықтыру тәртібі
34-бап. Жұмысқа қабылдауды ресімдеу
35-бап. Жұмыскердің еңбек қызметін растайтын құжаттар
36-бап. Еңбек шартындағы сынақ мерзімі туралы талап
37-бап. Жұмысқа қабылдау кезіндегі сынақ нәтижесі
38-бап. Жұмыскерді басқа жұмысқа ауыстыру
39-бап. Жұмыскерді жұмыс берушімен бірге басқа жерге ауыстыру
40-бап. Жұмыскерді басқа заңды тұлғаға іссапарға жіберу
41-бап. Өндірістік қажеттілік жағдайында басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
42-бап. Бос тұрып қалу жағдайында басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
43-бап. Денсаулық жағдайына байланысты басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
44-бап. Жүкті әйелдерді басқа жұмысқа уақытша ауыстыру
45-бап. Жұмыскерді басқа жұмыс орнына ауыстыру. ЛауаҒзым (жұмыс) атауының өзгеруі
46-бап. Еңбек жағдайларының өзгеруі
47-бап. Жұмыс берушінің атауы, ведомстволық тиесілілігі өзгерген, заңды тұлға акцияларының (қатысу үлестерінің) меншік иесі ауысқан, жұмыс беруші заңды тұлға қайта ұйымдастырылған кездегі еңбек қатынастары
48-бап. Жұмыстан шеттету
49-бап. Еңбек шартын тоқтату негіздері
50-бап. Еңбек шартын тараптардың келісімі бойынша бұзу тәртібі
51-бап. Еңбек шартын мерзiмi өткеннен кейін тоқтату тәртібі
52-бап. Еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзу негіздері
53-бап. Еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзу тәртібі
54-бап. Еңбек шартын жұмыс берушінің бастамасы бойынша бұзу мүмкіндігін шектеу
55-бап. Еңбек шартын жұмыскердің басқа заңды тұлғаға ауысуына байланысты тоқтату негізі және тәртібі
56-бап. Еңбек шартын жұмыскердің бастамасы бойынша бұзу тәртібі
57-бап. Еңбек шартын тараптардың еркінен тыс мән-жайлар бойынша тоқтату негіздері
58-бап. Еңбек шартын жұмыскер еңбек қатынастарын жалғастырудан бас тартқан кезде тоқтату негіздері
59-бап. Еңбек шартын жұмыскердің сайланбалы жұмысқа (лауазымға) ауысуына немесе оның лауазымға тағайындалуына байланысты бұзу тәртібі
60-бап. Еңбек шартын жасасу талаптарының бұзылуы салдарынан еңбек шартын тоқтату негіздері
61-бап. Еңбек шартының тоқтатылуын ресімдеу
62-бап. Еңбек қызметін растайтын құжаттарды, сондай-ақ еңбек қызметіне байланысты өзге де құжаттарды беру

5-тарау. ЕҢБЕК ТӘРТІПТЕМЕСІ. ЕҢБЕК ТӘРТІБІ

63-бап. Еңбек тәртіптемесінің қағидалары
64-бап. Тәртіптік жазалар
65-бап. Тәртіптік жазаларды қолдану тәртібі
66-бап. Тәртіптік жазаларды белгілеу және қолдану мерзімі

6-тарау. ЖҰМЫС УАҚЫТЫ

67-бап. Жұмыс уақыты және оның түрлері
68-бап. Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы
69-бап. Жұмыскерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы
70-бап. Толық емес жұмыс уақыты
71-бап. Жұмыс уақыты режимі
72-бап. Күнделікті жұмысты (жұмыс ауысымын) бөліктерге бөлу
73-бап. Ауысымдық жұмыс
74-бап. Икемді жұмыс уақыты режиміндегі жұмыс
75-бап. Жұмыс уақытының жиынтық есебі
76-бап. Түнгі уақыттағы жұмыс
77-бап. Үстеме жұмыс
78-бап. Үстеме жұмыстардың шекті саны
79-бап. Жұмыс уақытын есепке алуды жүргізу тәртібі

7-тарау. ТЫНЫҒУ УАҚЫТЫ

80-бап. Тынығу уақытының түрлері
81-бап. Тынығуға және тамақтануға арналған үзіліс
82-бап. Ауысымішілік және арнайы үзілістер
83-бап. Күнделікті (ауысымаралық) тынығудың ұзақтығы
84-бап. Демалыс күндері
85-бап. Демалыс және мереке күндеріндегі жұмыс
86-бап. Жұмыскердің келісімінсіз демалыс және мереке күндері жұмысқа тартудың айрықша жағдайлары
87-бап. Демалыс түрлері
88-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін негізгі еңбек демалысының ұзақтығы
89-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін қосымша еңбек демалыстары
90-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысының ұзақтығын есептеу
91-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы берілген кезде еңбек өтілін есептеу
92-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалыстарының кезеңін айқындау және оларды беру тәртібі
93-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалыстарын берудің кезектілігі
94-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысын ауыстырудың жағдайлары мен тәртібі
95-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысынан кері шақыртып алу
96-бап. Жыл сайынғы ақы төленетін еңбек демалысы құқығын іске асыру және еңбек шарты тоқтатылған кезде өтемақы төлеу
97-бап. Жалақы сақталмайтын демалыс
98-бап. Оқу демалысы
99-бап. Жүктілікке және бала (балаларды) тууға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға байланысты демалыстар
100-бап. Бала үш жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты жалақы сақталмайтын демалыс

8-тарау. ЕҢБЕКТІ НОРМАЛАУ ЖӘНЕ ЕҢБЕККЕ АҚЫ ТӨЛЕУ

101-бап. Еңбекті нормалау
102-бап. Еңбекке ақы төлеу саласындағы мемлекеттік кепілдіктер
103-бап. Жалақының мөлшері
104-бап. Жалақының ең төмен мөлшерін белгілеу
105-бап. Ауыр жұмыстарда, еңбек жағдайлары зиянды және (немесе) қауіпті жұмыстарда істейтін жұмыскерлердің еңбегіне ақы төлеу
106-бап. Еңбекке сағат бойынша ақы төлеу
107-бап. Еңбекке ақы төлеу жүйесі
108-бап. Үстеме жұмысқа ақы төлеу
109-бап. Мереке және демалыс күндеріндегі жұмысқа ақы төлеу
110-бап. Түнгі уақыттағы еңбекке ақы төлеу
111-бап. Лауазымдарды қоса атқару, қызмет көрсету аймағының кеңеюі және уақытша болмаған жұмыскердің міндеттерін атқару (алмастыру) кезінде еңбекке ақы төлеу
112-бап. Бос тұрып қалу уақытына ақы төлеу
113-бап. Жалақы төлеудің тәртібі мен мерзімдері
114-бап. Жұмыскердің орташа жалақысын есептеу
115-бап. Жалақыдан ұстап қалулар

9-тарау. КӘСІПТІК ДАЯРЛАУ, ҚАЙТА ДАЯРЛАУ ЖӘНЕ БІЛІКТІЛІКТІ АРТТЫРУ

116-бап. Осы тарауда пайдаланылатын ұғымдар
117-бап. Кәсіби стандарттар және біліктілік жүйесі
118-бап. Кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілікті арттыру
119-бап. Дуальдық оқыту

10-тарау. ЕҢБЕК ШАРТЫ ТАРАПТАРЫНЫҢ МАТЕРИАЛДЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҒЫ

120-бап. Еңбек шарты тарапының келтірілген нұқсанды (зиянды) өтеу жөніндегі міндеті
121-бап. Жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы оған келтірілген нұқсан үшін жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы
122-бап. Жұмыскердің өміріне және (немесе) денсаулығына келтірілген зиян үшін жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы
123-бап. Жұмыс берушіге нұқсан келтіргені үшін жұмыскердің материалдық жауаптылығы

11-тарау. КЕПІЛДІКТЕР МЕН ӨТЕМАҚЫ ТӨЛЕМДЕРІ

124-бап. Жұмыскерлер мемлекеттік немесе қоғамдық міндеттерді орындаған кезде берілетін кепілдіктер
125-бап. Медициналық қарап тексеруге жіберілетін жұмыскерлер үшін кепілдіктер
126-бап. Донор болып табылатын жұмыскерлер үшін кепілдіктер
127-бап. Іссапарларға жіберілетін жұмыскерлер үшін кепілдіктер мен өтемақы төлемдері
128-бап. Жұмыскерді жұмыс берушімен бірге басқа жерге ауыстыру кезіндегі өтемақы төлемдері
129-бап. Жұмыскердің жеке мүлкін жұмыс берушінің мүддесіне пайдалануына байланысты өтемақы төлемдері
130-бап. Жұмысы жолда өтетін немесе жүріп-тұру сипаты бар не қызмет көрсету учаскелері шегіндегі қызметтік сапарлармен байланысты болатын жағдайларда жұмыскерлерге берілетін өтемақы төлемдері
131-бап. Жұмысынан айырылуына байланысты берілетін өтемақы төлемдері
132-бап. Далалық жабдықталым ақшасын төлеудің тәртібі мен шарттары
133-бап. Жұмыскерлерге жұмыс берушінің қаражаты есебінен еңбекке уақытша қабілетсіздігіне байланысты әлеуметтік жәрдемақы төлеу

12-тарау. ЖҰМЫСКЕРЛЕРДІҢ ЖЕКЕЛЕГЕН САНАТТАРЫНЫҢ ЕҢБЕГІН РЕТТЕУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

134-бап. Маусымдық жұмыстар
135-бап. Вахталық жұмыс әдісі
136-бап. Үй жұмыскерлері
137-бап. Үйде жұмыс істейтін жұмыскерлер
138-бап. Қашықтықтан жұмыс істеу
139-бап. Азаматтық қызмет
140-бап. Заңды тұлғаның атқарушы органы басшысының және заңды тұлғаның алқалы атқарушы органының басқа да мүшелерінің еңбегін реттеу ерекшеліктері
141-бап. Азаматтық авиацияның авиация персоналына жататын жұмыскерлердің еңбегін реттеу ерекшеліктері
142-бап. Теңiз кемелерi экипаждарының (жүзу құрамы) мүшелерiне жататын жұмыскерлердің еңбегін реттеу
143-бап. Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің, Парламенті мен мәслихаттары депутаттарының, судьяларының еңбегін реттеу
144-бап. Әскери қызметтегі адамдардың, арнаулы мемлекеттік, құқық қорғау органдары мен мемлекеттік фельдъегерлік қызмет жұмыскерлерінің еңбегін реттеу
145-бап. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі және оның ведомстволары жұмыскерлерінің еңбегін реттеу
146-бап. Кәсіптік одақтың кәсіподақ органдарының құрамына кіретін жұмыскерлердiң еңбегiн реттеу

3-БӨЛІМ. ЕҢБЕК САЛАСЫНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК ӘРІПТЕСТІК ЖӘНЕ ҰЖЫМДЫҚ ҚАТЫНАСТАР

13-тарау. ЕҢБЕК САЛАСЫНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК ӘРІПТЕСТІК

147-бап. Әлеуметтік әріптестік органдары, қағидаттары және міндеттері
148-бап. Әлеуметтік әріптестікті ұйымдастыру
149-бап. Келісімдерді дайындау жөнінде келіссөздер жүргізу құқығы
150-бап. Келіссөздер жүргізу, келісімдерді әзірлеу және жасасу тәртібі
151-бап. Келісімдерді тіркеу
152-бап. Әлеуметтік әріптестік келісімдерінің тараптары, түрлері
153-бап. Әлеуметтік әріптестік келісімдерінің мазмұны
154-бап. Әлеуметтік әріптестік келісімдерінің қолданылуы, олардың орындалуын бақылау және тараптардың жауаптылығы
155-бап. Қазақстан Республикасы еңбек заңнамасының сақталуын қоғамдық бақылау

14-тарау. ҰЖЫМДЫҚ ШАРТ

156-бап. Ұжымдық шарттың тараптары. Ұжымдық келіссөздер жүргізу, ұжымдық шартты әзірлеу және жасасу тәртібі
157-бап. Ұжымдық шарттың мазмұны мен құрылымы
158-бап. Ұжымдық шарттың қолданылу мерзімдері, аясы және тараптардың жауаптылығы

15-тарау. ЖЕКЕ ЕҢБЕК ДАУЛАРЫН ҚАРАУ

159-бап. Жеке еңбек дауын қарау тәртібі
160-бап. Жеке еңбек дауларын қарау бойынша жүгіну мерзімдері
161-бап. Жұмыскерді жұмысына қайта алу

16-тарау. ҰЖЫМДЫҚ ЕҢБЕК ДАУЛАРЫН ҚАРАУ

162-бап. Осы тарауда пайдаланылатын ұғымдар
163-бап. Ұжымдық еңбек дауының туындауы
164-бап. Ұжымдық еңбек дауларын қарау жөніндегі органдар және жұмыскерлердің талаптарын ресімдеу мен қарау тәртібі
165-бап. Татуластыру комиссиясы
166-бап. Еңбек төрелігі
167-бап. Ұжымдық еңбек дауын делдалдың қатысуымен қарау
168-бап. Тараптардың ұжымдық еңбек дауы бойынша келісімге қол жеткізуінің салдарлары
169-бап. Ұжымдық еңбек дауының шешілуімен байланысты кепілдіктер
170-бап. Тараптардың және татуластыру органдарының ұжымдық еңбек дауларын реттеу жөніндегі міндеттері
171-бап. Ереуіл өткізу құқығы
172-бап. Ереуілдің басталуы туралы жариялау
173-бап. Ереуілді басқаратын органның өкілеттіктері
174-бап. Ұжымдық еңбек дауы тараптарының ереуіл барысындағы міндеттері
175-бап. Жұмыскерлерге ереуіл өткізуге байланысты берілетін кепілдіктер
176-бап. Заңсыз ереуілдер
177-бап. Ереуілді заңсыз деп танудың салдарлары
178-бап. Локаутқа тыйым салу

4-БӨЛІМ. ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ

17-тарау. ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

179-бап. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу
180-бап. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі талаптар және іс-шараларды қаржыландыру

18-тарау. ЖҰМЫСКЕРЛЕРДІҢ ЖӘНЕ ЖҰМЫС БЕРУШІНІҢ ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

181-бап. Жұмыскердің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері
182-бап. Жұмыс берушінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері

19-тарау. ЕҢБЕК ҚАУІПСІЗДІГІН ЖӘНЕ ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ

183-бап. Өндірістік объектілерді еңбек жағдайлары бойынша аттестаттау
184-бап. Жұмыс орындарының қауіпсіздік талаптары
185-бап. Жұмыскерлерді міндетті медициналық қарап тексеру

20-тарау. ЕҢБЕК ҚЫЗМЕТІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАТАЙЫМ ОҚИҒАЛАРДЫ ТЕРГЕП-ТЕКСЕРУ ЖӘНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ

186-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексерудің жалпы ережелері және оларды есепке алу
187-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру кезіндегі жұмыс берушінің міндеттері
188-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру жөніндегі комиссияны құру тәртібі және оның құрамы
189-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру тәртібі
190-бап. Еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру материалдарын ресімдеу тәртібі және оларды есепке алу

5-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЕҢБЕК ЗАҢНАМАСЫНЫҢ САҚТАЛУЫН БАҚЫЛАУ

21-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЕҢБЕК ЗАҢНАМАСЫНЫҢ САҚТАЛУЫН МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ

191-бап. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасының сақталуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру
192-бап. Мемлекеттік еңбек инспекциясы қызметінің қағидаттары мен негізгі міндеттері
193-бап. Мемлекеттік еңбек инспекторларының құқықтары
194-бап. Мемлекеттік еңбек инспекторларының міндеттері
195-бап. Мемлекеттік еңбек инспекторының актілері
196-бап. Мемлекеттік еңбек инспекциясының басқа мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимыл жасасуы
197-бап. Бақылау субъектісіне бару арқылы жүргізілетін бақылаудың өзге де нысандары
198-бап. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік еңбек инспекторының шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасау тәртібі
199-бап. Ведомстволық есепке алу
200-бап. Жұмыс берушінің қызметін декларациялау

22-тарау. ІШКІ БАҚЫЛАУ

201-бап. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі ішкі бақылау
202-бап. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі ішкі бақылауды жүзеге асыру тетігі
203-бап. Ұйымдардағы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау жөніндегі өндірістік кеңес

23-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР
204-бап. Осы Кодексті қолданысқа енгiзу тәртiбi